Czym jest Product Design?

Pojęcie Product Design staje się coraz bardziej powszechne. Niegdyś mogliśmy o nim usłyszeć wyłącznie w kontekście wzornictwa przemysłowego i tworzenia produktów fizycznych, jednak obecnie obejmuje ono również usługi czy produkty cyfrowe. Z pozoru wydaje się zrozumiałe. Ale czy na pewno? Czy wiesz co dokładnie się pod nim kryje i z jakich etapów powinien się składać proces projektowy, aby był efektywny? W tym artykule postaramy się to wyjaśnić. 

Proces projektowy produktu i jego efekt finalny

Efektem końcowym prac projektowych, oprócz obiektów materialnych, może być m.in. aplikacja desktopowa lub mobilna, serwis internetowy czy oprogramowanie komputerowe. Żaden produkt nie “przyjmie się” jednak na rynku, jeśli będzie niefunkcjonalny, a docelowi użytkownicy nie będą chcieli z niego korzystać. Co, zatem, zrobić, aby został on zauważony, zyskał swoich odbiorców, był użyteczny i biznesowo opłacalny? Na te pytania odpowiedzi poszukuje właśnie Product Design. 

Podczas projektowania, musimy wziąć pod uwagę trzy kluczowe aspekty:

• atrakcyjność i użyteczność produktu dla odbiorcy końcowego,
• wykonalność pod względem technologicznym,
• perspektywę biznesową i opłacalność inwestycji. 

Jednym z kluczowych elementów procesu Product Designu jest tzw. myślenie projektowe (Design Thinking), w centrum którego jest człowiek. Podejście to skupia się na głębokim zrozumieniu odbiorców, poszukiwaniu rozwiązań na ich problemy, które rozpatrywane są z wielu perspektyw oraz wychodzeniu poza utarte schematy. Dzięki temu, tworzone produkty, są innowacyjne, precyzyjnie odpowiadają na ludzkie potrzeby (uświadomione i nieuświadomione), przez co są pożądane przez użytkowników, a w konsekwencji przynoszą realne korzyści dla przedsiębiorstwa – finansowe czy też wizerunkowe. 

Etapy Product Design

Product Design to pojęcie niezwykle szerokie. Nie jest to tylko warstwa wizualna i projektowanie interfejsów – obejmuje ono dodatkowo badania i analizy, prace koncepcyjne, wdrożenie produktu oraz jego rozwój i dalsze funkcjonowanie. Dlatego ważne jest, aby ten proces odpowiednio “ułożyć”. 

W zależności od specyfiki samego produktu, który tworzymy, a także od firmy zlecającej projekt i jej zasobów, etapy procesu i ich złożoność mogą się oczywiście od siebie różnić – zwykle jednak obejmują poniższe kroki: 

• Discover – faza empatyzowania i odkrywania
• Define – faza definiowania problemu
• Develop – faza generowania pomysłów i kreowania rozwiązań
• Deliver – faza prototypowania, czyli nadania realnego kształtu wybranym pomysłom, ich testowania i dopracowywania

Poniżej przyjrzymy się im bliżej, zanim jednak to zrobimy, warto wspomnieć, że ścieżka, która prowadzi przez poszczególne fazy nie musi być liniowa. Jeśli na którymkolwiek z etapów stwierdzimy, że obrany kierunek jest niewłaściwy (np. podczas testów prototypu z użytkownikami), możemy powrócić do etapu wcześniejszego lub nawet rozpocząć proces od początku, w celu skorygowania rozwiązań i lepszego dopasowania produktu do potrzeb odbiorców i wymagań biznesu.

Krok 1 – Discover

Faza pierwsza to etap odkrywania, poszukiwania i zrozumienia. 

Zanim rozpoczniemy projektowanie jakichkolwiek funkcjonalności czy wyglądu naszego produktu, musimy zebrać niezbędne informacje, służące gruntownemu poznaniu jego grupy docelowej: rozpoznaniu jej potrzeb, oczekiwań, nawyków, motywacji, bolączek oraz kontekstów kulturowych i środowiskowych. 

Ważne jest tutaj także zrozumienie potrzeb biznesowych, ustalenie wymagań klienta, oszacowanie potencjału produktu, dogłębna analiza rynku i konkurencji – tak, by firma, na zlecenie której produkt powstaje, mogła czerpać z niego zyski, a projektanci mogli podejmować racjonalne decyzje budżetowe.

Na tym etapie istotny jest otwarty umysł, wyszukiwanie informacji z wielu źródeł i na różne sposoby. Nie ma tu gotowych odpowiedzi. Do researchu należy podchodzić w sposób twórczy i brać pod uwagę wszelkie, możliwe ewentualności. 

Narzędzia, z których można skorzystać w tej fazie, to m.in.:

• Desk Research i analizy dostępnych danych
• Badania kwestionariuszowe i wywiady pogłębione z przedstawicielami grupy docelowej
• Obserwacje użytkowników
• Mapowanie konkurencji
• Analiza SWOT

Krok 2 – Define

Po zgromadzeniu wiedzy (o docelowych użytkownikach oraz sytuacji biznesowej i rynkowej), należy dokonać jej syntezy i wyciągnąć odpowiednie wnioski. Z zebranych informacji powinno się wydobyć to, co najistotniejsze i zdefiniować problem, który, po pierwsze – produkt może rozwiązać, a po drugie – będzie opłacało się rozwiązać. Na tym etapie zaczyna wyłaniać się wstępny koncept produktu i jego strategia.

Etap ten bywa sporym wyzwaniem, ponieważ niejednokrotnie jest to pójście na kompromis w pogodzeniu oczekiwań interesariuszy z tym, czego właściwie potrzebują docelowi odbiorcy. Dodatkowo, projektanci i klienci często nie doceniają tej fazy i po zebraniu danych, bez ich głębszej analizy, chcą przechodzić do tworzenia rozwiązań. Warto jednak się do tego przyłożyć i przekonać klienta, że ma to sens. Powierzchowne zdefiniowanie problemu może zawęzić pełen obraz i finalnie może się okazać, że nie podążamy we właściwym kierunku. Natomiast odpowiednie określenie priorytetów i ustalenie planu działania na samym początku prac, pomaga lepiej zaadresować produkt do potrzeb odbiorców, może znacznie obniżyć szacowany koszt projektowania oraz zaoszczędzić czas i energię wszystkich osób zaangażowanych w projekt. 

Przy definiowaniu problemu można się wspomagać następującymi technikami:

• Tworzenie Person
• Tworzenie User Stories
• Customer Journey Map
• Re-framing problemu 
• Metoda 5 x Why
• Value Proposition Canvas
• Business Model Canvas

Krok 3 – Develop

Następny krokiem jest faza ideacji, polegająca na wygenerowaniu jak największej liczby pomysłów w odpowiedzi do wcześniej zdefiniowanego problemu. 

Opierając się o wnioski z poprzednich etapów oraz opracowaną personę użytkownika, musimy się zastanowić się w jaki sposób produkt cyfrowy, nad którym pracujemy może zaspokoić potrzeby odbiorców oraz co sprawi, że odniesie on sukces rynkowy – i tym samym spełni cele biznesowe. 

Prace zespołu projektowego powinny zakończyć się oceną i wyborem najlepszych rozwiązań, na bazie których powstanie prototyp produktu. 

Wstępna koncepcja produktu może zostać wypracowywana różnymi metodami. Na tym etapie stosuje się m.in: 

• Burzę mózgów
• Tworzenie User Flow
• Tworzenie Architektury Informacji

Krok 4 – Deliver

W momencie, gdy pomysł na produkt się wykrystalizował, można przejść do jego wizualizacji i stworzenia makiety, która pozwoli na szybkie przetestowanie wypracowanych rozwiązań z użytkownikami i wprowadzenie korekt, jeśli zajdzie taka potrzeba. 

Dlaczego jest to istotne? Już wyjaśniamy. Im wcześniej się dowiemy, że produkt rozmija się z realnymi potrzebami, tym wcześniej będziemy mieli szansę zmienić obrany kierunek działań i zaprzestać budowania czegoś, co ma małe lub zerowe szanse powodzenia. Oczywiście nigdy nie mamy 100-procentowej pewności, że produkt okaże się “strzałem w dziesiątkę”, ale prototypy i testy pozwalają nam znacznie ograniczyć ryzyko porażki. 

Prototypowanie zwykle rozpoczyna się od prostych wirefrme’ów (zazwyczaj szkiców) lub makiet Low-Fidelity, zawierających niewiele szczegółów, ale umożliwiających zrozumienie funkcjonalności produktu oraz ukazanie hierarchii treści. Później przychodzi czas na interaktywne, klikalne makiety High-Fidelity, które w dużym stopniu przypominają produkt końcowy. Wstępne prototypy zazwyczaj omawiane i dopracowywane są najpierw wewnątrz zespołu projektowego oraz z interesariuszami. Po ich akceptacji mogą zostać zaprezentowane rzeczywistym użytkownikom w ich realnym środowisku.

Następuje faza testów. Po ich przeprowadzeniu i zebraniu feedbacku od odbiorców, należy przeanalizować wszelkie spostrzeżenia i zachowania, a następnie wyciągnąć wnioski i uwzględniać konieczne zmiany w makiecie produktu. Takie iteracje mogą być powtarzane kilkukrotnie, aż osiągnie się satysfakcjonujący efekt. Wynikiem tych prac jest MVP (Minimum Viable Product), czyli najbardziej podstawowa wersja produktu, która będzie przydatna dla użytkownika, a tym samym poradzi sobie na rynku. 

Narzędzia stosowane na tym etapie to m.in.:

• Wirefame’y
• Makiety Low – Fidelity
• Makiety High – Fidelity
• Testy jakościowe i ilościowe
• Obserwacje użytkowników i analiza ich zachowań

Product Design – dlaczego warto? 

Product Design to przede wszystkim efektywność prac, trafne rozwiązania i optymalizacja budżetu. 

Szczegółowe i kilkukrotne analizy potrzeb użytkowników i interesariuszy oraz rozwijanie i doskonalenie produktu na prototypach, pozwalają na elastyczne poruszanie się po poszczególnych etapach procesu i powrót do fazy wcześniejszej, jeśli jest taka konieczność. Dzięki temu, projektanci są w stanie zaproponować rozwiązania, które w możliwie największym stopniu zaspokoją oczekiwania grupy docelowej.

Co więcej, cały proces projektowania, do tego etapu, odbywa się przy minimalnym zaangażowaniu zasobów finansowych. UI design, programowanie i wdrożenie finalnej wersji produktu na rynek, odbywają się dopiero w momencie, gdy mamy pewność, że wypracowana koncepcja jest właściwa. Nie musimy obawiać się o opóźnienia czy dodatkowe nakłady pracy programistów, spowodowane poprawkami i zmianami, ponieważ wybrane środki, funkcjonalności czy architektura informacji, zostały dokładnie opracowane i przetestowane na wcześniejszych etapach. Gotowy produkt będzie można poddawać już tylko kosmetycznym ulepszeniom funkcjonalnym.

Podsumowanie

Sukces produktu w dużej mierze zależy od przebiegu procesu projektowego. Dotyczy to zarówno obiektów fizycznych, jak i produktów cyfrowych. Zanim zaczniemy coś budować, powinniśmy zastanowić się w jaki sposób to zrobić: jakie wartości produkt może dostarczyć użytkownikom, a także jakie rozwiązania będą dostosowane do potrzeb biznesowych podmiotu zlecającego jego wykonanie. Usystematyzowanie procesu zgodnie z zasadami Product Design (uwzględniającymi Design Thinking czy metodykę Double Diamond), zdecydowanie jest tu pomocne. 

Aby zminimalizować ryzyko niepowodzenia produktu na rynku oraz zoptymalizować czas i budżet projektu, powinniśmy zacząć od wstępnych badań rynku i grupy docelowej, ich gruntownej analizy i wyciągnięcia solidnych wniosków. Na tej podstawie możemy rozwijać i udoskonalać koncepcję, tworzyć prototypy, a następnie testować ich użyteczność w prawdziwym środowisku, jeszcze przed wprowadzeniem finalnej wersji produktu do codziennego funkcjonowania. Takie podejście sprawia, że bazujemy na realnych oczekiwaniach odbiorców, a nie swoich przeczuciach, co pozwala efektywniej i szybciej tworzyć produkty, a także uniknąć kosztownych zmian i poprawek na etapie programowania czy już po samej implementacji produktu.